Кіраўнік кафедры - Арлянін Яніна Фёдараўна,
настаўнік беларускай мовы і літаратуры
1 - я сесія (3 цыкл)
Роля бацькоў у працэсе выбару прафесіі (лістапад, 2020 г.)
Паважаныя бацькі, выбар прафесіі – важны і адказны крок у жыцці кожнага чалавека, бо гаворка ідзе аб жыццёвым выбары.
Як бацькі могуць падтрымаць сваіх дзяцей пры выбары прафесіі і якім чынам сям'я ўплывае на стаўленне падлетка?
Усім бацькам хочацца забяспечыць паспяховую будучыню сваім дзецям. Мы хочам, каб яны атрымалі надзейную, паважаную, прэстыжную прафесію, акрамя таго, у нас ёсць пэўныя ўяўленні аб характары і схільнасцях нашых дзяцей. І мы імкнемся падзяліцца з дзецьмі нашым жыццёвым вопытам, нашымі ўяўленнямі аб тым, які жыццёвы шлях для іх важнейшы..
Выбар прафесіі – справа сямейная. Вядома, апошняе і вырашальнае слова застаецца за тымі, хто выбірае сваю будучыню, але меркаванне бацькоў, іх парада і падтрымка вельмі важныя.
Выбіраючы прафесію, людзі выбіраюць не толькі спосаб, якім будуць зарабляць сабе на жыццё, але і лад жыцця.
Хто павінен несці адказнасць за выбар прафесіі бацькі ці дзеці?
(Адказнасць - якасць, якая дапамагае чалавеку прымаць на сябе абавязкі і іх выконваць без усялякіх прымусаў і напамінкаў.)
Вельмі важна, каб бацькі частку адказнасці ўсклалі на дзяцей. У псіхалогіі не выпадкова існуе тэрмін «прафесійнае самавызначэнне». Важна, каб у падлетка склалася адчуванне, што зроблены ім выбар прафесіі – гэта яго самастойны выбар.
Вядома, зрабіць гэта не проста. Прадстаўленні дзяцей аб свеце прафесій маюць няпоўны характар. Часта іх прыцягваюць модныя і папулярныя прафесіі, нават калі ў іх няма для гэтага неабходных дадзеных. І ў такой сітуацыі бацькам можа здацца, што найбольш правільны шлях для іх – самім вырашыць, якая прафесія будзе аптымальнай для дзіцяці.
Выбар мае на ўвазе адказнасць за яго наступствы. Хто выбірае, той і адказвае. І калі дзіцяці здаецца, што прафесію ён выбраў не сам, то ён і вучыцца не для сябе. І наадварот, самаадчуванне, што дадзеную прафесію дзіця абрала само, значна стымулюе яго да руху па шляху прафесійнага развіцця.
Разам з тым, поўная самастойнасць таксама абцяжарвае прафесійнае самавызначэнне.
На выбар прафесіі дзіцяці могуць аказваць уплыў наступныя фактары:
- бацькі;
- сябры;
- СМІ;
- профільнае навучанне;
- сваякі;
- аднагодкі.
Для таго, каб выбар прафесіі быў ідэальным, перш за ўсё, патрэбна вырашыць самому, якую прафесію яму выбраць, але вялікую ролю ў гэтым выбары адыгрывае сям'я, хоць самі дзеці гэтага могуць і не ўсведамляць. Часта яны арыентуюцца на прафесіі сваякоў. Усім нам вядомыя прыклады працоўных дынастый, калі некалькі пакаленняў адной сям'і працуюць па адной спецыяльнасці, і выпадкі, калі хтосьці становіцца « лекарам, як мама» ці « шафёрам, як тата». З аднаго боку, сямейная традыцыя можа абмяжоўваць верагодны выбар. Дзіця як бы ідзе па інэрцыі, не спрабуючы зразумець, наколькі прафесія бацькоў сапраўды адпавядае яго ўласным інтарэсам і схільнасцям. З іншага боку, ён вельмі добра ўяўляе дадзеную прафесію і аддае сабе справаздачу ў тым, якія якасці для яе патрабуюцца. Напрыклад, дзеці лекараў выдатна ведаюць, што медыцынская прафесія мае на ўвазе тэрміновыя выклікі і звышурочную працу, а таксама просьбы аб дапамозе з боку знаёмых і суседзяў.
Такім чынам, калі дзіця выбірае прафесію бацькоў, важна абмеркаваць з ім матывы яго выбару, зразумець, што ім рухае.
Жыццёвы вопыт падлетка абмежаваны, яго ўяўленні аб прафесійнай дзейнасці часта маюць няпоўны або нерэалістычныя характар. У дзіцяці могуць узнікаць пытанні аб змесце прафесійнай дзейнасці, пра месцы магчымай працы, аб узроўні зарплаты, ён можа змешваць паняцці «прафесія» і «пасада». Знаходзячыся ў сітуацыі выбару , дзеці часта адчуваюць разгубленасць і маюць патрэбу ў падтрымцы дарослых.
Вельмі важна не адмаўляцца ад ролі дарадцы. Бацька можа выступіць як эксперт і падзяліцца той інфармацыяй, якой ён валодае: расказаць, што ўяўляе сабой тая ці іншая прафесія, дзе можна знайсці працу, якія яна накладае абмежаванні. Варта прадставіць гэтую інфармацыю ў нейтральнай форме, каб дзіця зрабіў высновы самастойна. Асабліва каштоўна для падлеткаў, калі дарослыя дзеляцца з імі уласным вопытам самавызначэння, перажываннямі і сумненнямі.
Не варта абмяжоўвацца апавяданнямі і размовамі. Значна важней непасрэдны вопыт. Вялікае ўражанне могуць аказаць зносіны са спецыялістамі той прафесіі, якую абраў падлетак.
На сённяшні дзень лепш зрабіць стаўку на авалоданне некалькімі прафесіямі, добра, калі ў сітуацыі выбару прафесіі ў дзіцяці маецца запасны варыянт. Як правіла, самі падлеткі аб гэтым варыянце не задумваюцца, і наша задача - паставіць перад ім пытанне: што яны будуць рабіць, калі па нейкіх прычынах ім не ўдасца рэалізаваць задуманыя планы? Наяўнасць запаснога варыянту дазваляе знізіць напружанне ў сітуацыі выбару прафесіі і трывогу ў падлетка.
Важна разумець, што выбар, які дзіця робіць цяпер, не канчатковы. Многія з нас па розных прычынах мяняюць прафесію на працягу жыцця ( змяняецца сітуацыя на рынку працы). Магчыма, абраная прафесія заўсёды будзе цікавая, а можа праз некаторы час перавагі зменяцца, галоўнае тут – імкнуцца найбольш поўна рэалізаваць свае магчымасці.
Выбар прафесіі – гэта перш за ўсё працэс, ланцужок узаемазвязаных крокаў , якія ажыццяўляюцца з улікам розных абставін.
- Дасведчанасць і арыенціроўка ў прасторы выбару прафесій.
- Выяўленне здольнасцей і схільнасцей.
- Вывучэнне сацыяльнага попыту на прафесію (сітуацыя на рынку працы).
- Аналіз і арганізацыя дзеянняў (выбар шляху і сродкаў ажыццяўлення выбару).
- Канчатковы выбар (ацэнка сабранай інфармацыі)
3 - я сесія (3 цыкл)
Рэжым дня і яго ўплыў на якасць навучання (люты, 2021 г.)
Рэжым дня - самы лепшы сродак, каб не марнаваць час дарма і ўсё паспяваць.
Для правільнага развіцця арганізма і папярэджання захворванняў мае вялікае значэнне рэжым дня школьніка.
Цяжка ды і немагчыма даць схему распарадку дня , прымальнага для кожнага навучэнца. Гэта залежыць ад многіх прычын: ад умоў у школе і дома, ад магчымасці бацькоў, занятых на працы.
У аснове правільна арганізаванага рэжыму дня падлетка ляжыць пэўны рытм, строгае чаргаванне асобных відаў заняткаў. Пры выкананні ў пэўнай паслядоўнасці, у адзін і той жа час, асобных элементаў рэжыму дня ў цэнтральнай нервовай сістэме ствараюцца пэўныя "звычкі", якія палягчаюць пераход ад аднаго віду дзейнасці да іншага . Таму неабходна строга прытрымлівацца пэўнага часу ўздыму і адыходу да сну, падрыхтоўкі хатніх заданняў, прыемаў ежы, г. зн. прытрымлівацца пэўнага, вызначанага рэжыму дня.Гэтаму асноўнага становішчу павінны быць падпарадкаваныя ўсе элементы рэжыму.
Пры складанні рэжыму дня для неабходна ўлічыць наступныя нюансы: 1. Абавязковае чаргаванне працы і адпачынку. 2. Рэгулярны прыем ежы. 3. Сон пэўнай працягласці, з дакладным часам ўздыму і адыходу да сну. 4. Пэўны час для ранішняй гімнастыкі і гігіенічных працэдур. 5. Пэўны час для падрыхтоўкі дамашніх заданняў, з абавязковымі 10-15 хвіліннымі перапынкамі на адпачынак.. 6. Пэўную працягласць адпачынку з максімальным знаходжаннем на адкрытым паветры.
З раніцы абавязкова трэба надаць 10-15 хвілін зарадцы. Гімнастычныя практыкаванні варта праводзіць у добра праветраным пакоі, у цеплы час года — пры адкрытым акне або на свежым паветры. Займацца, па магчымасці лепш у трусіках і тапачках, каб арганізм адначасова атрымліваў паветраную ванну.Гімнастычныя практыкаванні ўзмацняюць працу сэрца і легкіх, паляпшаюць абмен рэчываў, дабратворна дзейнічаюць на нервовую сістэму. Пасля гімнастыкі праводзяцца водныя і гігіенічныя працэдуры у выглядзе абціранняў або абліванняў. Такім чынам, ранішні туалет, акрамя гігіенічнага значэння, мае і загартоўваючае дзеянне, умацоўвае здароўе, павышае супраціўляльнасць прастудным захворванням. Увесь ранішні туалет павінен займаць не больш за 30 хвілін. Ранішняя гімнастыка з наступнымі воднымі працэдурамі рыхтуе арганізм школьніка да працоўнага дня.
Пасля заняткаў у школе не абавязкова адразу прыступаць да выканання хатняга задання - хай "галава адпачне" ад засвойвання інфармацыі. І наогул, трэба пастарацца, каб дзеці на працягу дня мелі 1 - 2 гадзіны вольнага часу для прагулак, гульняў і знаходжання на свежым паветры.
Выкананне дамашніх заданняў не павінна зацягвацца.Калі ж такое адбываецца, то вучэбны матэрыял дрэнна засвойваецца, дзецям прыходзіцца шматразова перачытваць адно і тое ж, каб зразумець сэнс, у пісьмовых работах яны робяць шмат памылак.
Вольны час павінна быць і перад сном. Не рэкамендуецца выконваць хатнія заняткі дапазна і адразу ж класціся спаць, бо сон дзіцяці можа быць неглыбокім, перарывістым, не аднаўляць сілы.
Многія бацькі перагружаюць навучэнцаў заняткамі па музыцы або вывучэннем замежных моў.Безумоўна, гэта неабходна для пашырэння кругагляду, развіцця інтэлекту, аднак гэта можна рабіць пры наяўнасці вольнага часу, а не за кошт адпачынку, гульняў і прагулак. Для гарманічнага развіцця падлетка і ўмацавання яго арганізма мэтазгодна займацца гімнастыкай. Карысныя таксама танцы, гульні, экскурсіі, усе віды летняга і зімовага спорту. Адным з відаў хатняй «фізкультуры» з'яўляецца выкананне абавязкаў па дому. Калі "Рэжым дня" будзе прыгожа аформлены, то гэта будзе не толькі цікавы занятак, але і прыемная забаўка.